تفاوت فرش ماشینی گلیم و فرش ماشینی گبه چیست؟
فرش‌ماشینی کاشان انواع متفاوتی دارند. قالی، گبه،گلیم، پلاس، زیلو، بوریا و حصیر. هر کدام از اینها خودشان به بخش‌های متعددی دسته بندی می‌شوند، مهم ترین تفاوت این فرش‌ها در نوع بافت و نخ آنها است. اگر چه اصل فرش ایرانی دستبافت است اما اختراع ماشین فرش و پیشرفت ان موجب شد که فرش ماشینی در رقابت با فرش‌های دستبافت به تولید همهء این فرش‌ها بپردازد اگر چه گاهی نام آنها عوض شده است. این مقاله راجع به دو نوع فرش ایرانی گفتگو می‌کند: تفاوت گبه ماشینی و گلیم ماشینی.
گبه:
اصالت گبه قشقایی است. به طور قطع نمی‌دانیم معنای آن واژه چیست. اما خواستگاه ان در ایلیات بوده است. فرشی سبک و پرزدار که انسان را از سرمای زمین محفوظ نگه می‌دارد. سبکی آن نسبت به قالی به دلیل کوچک تر بودن و استفاده از پود زیاد بین رج‌هاست. دلیل سبکی آن هم کاملا مشخص است زیرا عشایر باید مسیرهای طولانی طی می‌کردند و باید اجسام سبک را با خود حمل نمایند. گبه دستبافت زمانی پرطرفدار بود اما قیمت بالای آن موجب شد کارخانجات ماشینی به فکر تولید آن بیفتند. اکنون در بازار صنعت فرش تولیدات بیسار زیبا از گبه می‌توان پیدا کرد.
گلیم:
گلیم فرش ماشینی که برخی ان را به اشتباه جاجیم یا پلاس می‌خوانند، فرشی بافته شده از تار پنبه و پود پشم ،ابریشم و موی بز است. تفاوت گلیم با پلاس در نوع پود ان است. پلاس را از هرنوع نخی می‌توان بافت حتی تکه پارچه های لباس که به صورت درازا برش خورده باشد. گلیم پرز نمی‌دهد، علاوه برآن گلیم الیاف بلند هم ندارد. اگر نخ پود و تار فرش بافته شده هر دو از پنبه تشکیل شده باشد، به فرش زیلو گفته میشود.
گلیم را به صورت چهارخانه یا راه راه می‌بافند و در حقیقت روشی شبیه پارچه بافی دارد. گلیم و گبه هر دو در صورت دستبافت خود طرح‌های ذهنی بافنده را یدک می‌کشند. گلیم درسرتاسر کشور بافته میشود. در هرمنطقه از نوع نخی که در همان منطقه هست استفاده میشود.
دو فرش گلیم و گبه ماشینی با هم تفاوت‌هایی دارند. در زیر تفاوت های گلیم فرش ماشینی و فرش گبه ماشینی بررسی میشود
ظاهر:
از جمله تفاوت های گلیم فرش و گبه ماشینی تفاوت در ظاهر است. ظاهر گلیم چنانکه گفته شد،صاف و یکدست است.بافت گلیم به صورت لوپ است. بافت لوپ یعنی به صورت حلقه حلقه‌ای که نخ از هم جدا نمی‌شود. گبه هم اگر چه سطح صاف و یکدستی دارد اما بافت ان به صورت الیاف بلندتر تا حد یک سانتی متر دارد.
نوع نخ:
یکی از تفاوت های گلیم فرش و گبه ماشینی تفاوت در الیاف بکار رفته در بافت این فرشهاست. انواع الیاف برای بافت گبه بکار می‌رود اما بیشتر برای بافت گبه ماشینی از الیاف پلی پروپلین استفاده میشود.پلی پروپلین نخی ارزان قیمت از الیاف مصنوعی است، که دربرابر گرما و رطوبت مقاومت بسیار بالایی دارد. اما دوام چندانی ندارد. قبل از استفاده در متن فرش نخ را هیت ست می‌کنند. به طور مختصر هیت ست یعنی بافت درونی الیاف را تحت فشار و بخار و گرما قرار می‌تابند تا پرزدهی کمتری داشته باشد.
نخ بکار رفته در گلیم نیر می‌تواند متنوع باشد، اما بیشترین الیاف کاربرده شده در آن نخ ب اف سی است. این نخ را نیز هیت ست می‌کنند تا پرزدهی نداشته باشد. اما معمولا هیت ست شدن خیلی ضرورت ندارد. یعنی به دلیل بافت خاص گلیم الیاف بدون هیت ست هم بدون پرز خواهند بود. الیاف بی اف سی در تارهای طولانی به هم تابیده می‌شوند و کاملا به کار بافت گلیم می‌ایند.
میزان ماندگاری:
چنانچه در بالا ذکر شد بکار بردن الیاف‌هایی با عمر کم و زیاد از جمله تفاوت‌های دیگر گلیم و گبه ماشینی است.الیاف گلیم مرغوب است و دوام و ماندگاری بالایی نیز دارد. اما به دلیل استفاده نشدن از الیاف مرغوب در گبه عمر کوتاه تری خواهد داشت.
مقاومت در برابر رطوبت و گرما:
گبه‌ها در برابر سرما و رطوبت مقاومت بیشتری دارند.اما گلیم‌ها را در جاهایی که رطوبت کمتری دارند پهن کنید.
جذب گرد و غبار:
گلیم‌ها به دلیل بافت یکسان و ساده شان جذب غبار کمتری دارند اما گبه‌ها که جزو فرش‌های درشت بافت محسوب می‌شوند زودتر باید شسته شوند. از طرفی شستن گبه راحت تر از گلیم است . در هردو مورد باید مواظب باشید که مواد چربی دار کمتری روی فرش بریزد.زیرا پاک کردن آن اسان نیست.
تنوع:
در هردو نوع گلیم و گبه ماشینی می‌توانید طرح‌ها و نقش‌های بسیاری دید. اما الیاف پلی پروپلین به دلیل این‌که به راحتی رنگ می‌پذیرند، تنوع رنگی بسیاری در الیاف آن مشاهده میشود. از طرفی رنگ‌های گبه به همین دلیل بسیار شفاف تر از رنگ الیاف دیگر است.